مرجع عاليقدر حضرت آيت الله العظمى حاج سيد محمد تقی مدرسی (دام ظله) در بیانیهی اربعین ۱۴۳۸ هـ ق:
امام حسين علیه السلام
چراغ هدایت است
چگونه از نور او بهره گیریم؟
بسم الله الرحمن الرحيم
سپاس خدای جهانیان را و درود و سلام بر برترین آفریدگان و سرور پیامآوران، محمد مصطفی، و خاندان هدایتگر و بلندمرتبهی او.
سلام بر حسین، و بر علی بن الحسین، و بر فرزندان حسین و بر یاران حسین که سلام خداوند تا ابد بر آنها باد.
سلام بر شما که به آستان سرور شهیدان پناه میبرید، از شیوهی او پیروی میکنید و به زیارت مرقد پاکش آمدهاید.
برادران و خواهران؛ هنگامی که رسول رحمت صلی الله علیه و آله به ما مژده داد و فرمود که: «بر سمت راست عرش خداوند عزّوجلّ (دربارهی حسین علیه السلام) نوشتهاند که چراغ هدایت و کشتی نجات است» (عيون أخبار الرضا، ج1، ص۶0)، بشارت میداد که خداوند هزاران میلیون انسان را به واسطهی این چراغ، هدایت میکند و با این کشتی، نجات میدهد، که به خواست خدا من و شما هم از آن زمره هستیم. آیا نمیخواهیم از پرتوی این چراغ فروزان بهره گیریم و سوار این کشتی نجات شویم؟ چرا که نه؟
این روزها، وقتی میبینیم که میلیونها دوستدار امام مظلوم همچون سیلی مبارک به سوی مرقدش روانه میشوند وندای:
(لبیک یا داعــی الله، لبیک یا حسیــن)
سر میدهند، درمییابیم که این چراغ حسینی مبارک تا چه حد فروزان است و کشتی تندرو و بزرگ او چه گنجایشی دارد.
شما زائران مرقد پاک او، بیتردید، آرزومندید در میان کسانی باشید که به واسطهی امام حسین علیه السلام از آتش نجات مییابند و، به اذن الهی، سوار بر کشتی او روانهی بهشت میشوند.
الله اکبر؛ چه عظیم است این توفیق و ما چقدر باید سپاسگزار چنین نعمتی باشیم؟ آری، رسیدن به بهترین جایگاه در کشتی نجات، تلاشی سخت برای رنگ و بوی حسینی گرفتن میطلبد. مباد که از زیارت او برگردیم، مگر این که جانمان از مشک اباعبدالله الحسین معطر و دلمان به نورش روشن شده باشد و خلق و خویمان از خلق عظیم او تأثیر گرفته باشد. اما چگونه؟ این توصیهها، به اذن خداوند، راهنمای ما در این مسیر خواهند بود:
۱- پرتوی از عرفان سيدالشهدا عليه السلام
نور الهی چنان در دل اباعبدالله الحسین علیه السلام تابید که او همان چراغ فروزانی شد که خداوند دربارهاش میفرماید: ﴿خدا نور آسمانها و زمين است، مَثَل نور او چون چراغدانى است كه در آن چراغى باشد﴾ (سوره نور، آیه 3۵).
اگر میخواهی به راستی حسینی باشی بکوش در عرفان الهی متمایز شوی. ایمان به خداوند بلندمرتبه و شناخت نامهای نیکوی او راه رسیدن به همهی فضیلتهاست. مگر دعای سبط شهید در صحرای عرفات را نخواندهای؟ با خواندن مناجات سیدالشهدا گویی که دل مؤمن در دریای معرفت الهی غرق میشود؛ آن هنگام که میفرماید: «خدايا، مشغول شدن من به نشانهها موجب دورى ديدار است، پس مرا خدمتى فرما كه بوصال و شهود جمالت زود رساند. چگونه بر وجود تو استدلال شود، به موجودى كه در وجودش نيازمند به توست؟ آيا براى غير تو ظهورى هست كه براى تو نيست تا نمایانگر تو باشد؟ كى غایب بودهاى تا نيازمند دليلى باشى كه بر تو دلالت كند و كى دور بودهاى تا نشانهها [جوینده را] به تو رسانند؟ كور باد ديدهاى كه تو را بر خود ديدهبان نبيند» (إقبال الأعمال، ج1، ص 3۴8).
پس ای زائر مرقد او؛ در اینجا که محل استجابت دعاست هر چه میتوانی بکوش تا به پرتوی از این معرفت دست یابی. از خداوند بلندمرتبه بخواه و امام را شفیع خود قرار ده و پس از آن در پی کسب معرفت الهی بیشتر به هر شیوهی ممکن باش؛ با مشاهدهی آیات الهی در جهان و در جان خود، با تلاوت کتاب خدا و تدبر در نمودهای الهی آن، و همچنین با نماز خاشعانه و اخلاص در هر کار نیکی که میکنی.
۲- محبت به پيامبر و دوست داشتن اهلبيتش
هنگامی که فرزند سیدالشهدا حضرت علی اکبر به میدان شهادت شتافت، پدرش در ستایش او فرمود که او شبیهترین مردم به رسول خداست: «خداوندا، شاهد باش جوانی به سوی آنها رفت که شبیهترین مردم به فرستادهات صلی الله علیه و آله از نظر خلقت و اخلاق و راه و روش است و هرگاه دلتنگ پیامبرت میشدیم به او مینگریستیم» (اللهوف على قتلى الطفوف، ص113).
از این سخنان به عظمت محبت امام حسین علیه السلام نسبت به جدش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله پی میبریم و البته جد او نیز چنین محبت عظیمی به او داشت، چنان که فرمود: «حسین از من است و من از حسین. هر که حسین را دوست داشته باشد، خداوند دوستش دارد. حسین فرزندزادهای از فرزندزادگان انبیاء» (كامل الزيارات، ص52).
ما به درجات متعالی ایمان نخواهیم رسید، مگر این که محبت سرور پیامبران و مودت اهلبیتش را در دل داشته باشیم. پیامبر اکرم و خاندان پاکش که درود خدا بر آنها باد واسطهی به خدا رسیدن هستند و هر که در پی نزدیک شدن به خداوند متعال باشد باید به آنها توسل یابد که شفیعان مرضیِ خدا هستند، چونان که خداوند میفرماید: ﴿اى كسانى كه ايمان آوردهايد، از خدا بترسید و به او تقرب جوييد و در راهش جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد﴾ (سوره مائده، آیه 35).
ما آنها را دوست داریم و به سخنانشان گوش فرا میدهیم، چرا که کلامشان نور، فرمانشان رشد، و پندشان پرهیزگاری است. ما سیرهی زندگی آنها را میخوانیم تا از هدایتشان بهرهمند شویم و از پرتوی نورشان بهره گیریم و شعائرشان را زنده نگه داریم. مگر نه این که میفرمایند: «خداوند تبارک و تعالی به زمین نگریست و ما را برگزید و برای ما شیعیان و پیروانی برگزید تا یاریمان کنند و به شادی ما شاد شوند و به غم ما غمگین» (الخصال، ج2، ص635).
چنین است که امروز میلیونها شیعهی پیامبر و خاندانش را میبینیم که یاد اربعین امام حسین علیه السلام را زنده نگه میدارند و با قهرمان کربلا، زینب علیها السلام که پس از شهادت برادرش پرچم کرامت را برافراشت، همدلی میکنند. آری، این از همان شعائر الهی است که بزرگ داشتنشان از تقوای دلهاست.
۳- نماز؛ ستون دين
برادران و خواهران با ایمان؛ اقامهی صحیح نماز نشانهی جامعهی دوستدار و پیرو [پیامبر و خاندانش] است. نماز همهی ابعاد زندگی ما را در مسیر درست قرار میدهد. نماز رنگ و بوی الهی است، و سرآغاز هر نیکی، وسیلهی تقرب هر پرهیزگار به خدا و معراج هر مؤمن.
مگر نه آن که خداوند در هر حالت نماز را بر ما واجب میداند و سیدالشهدا، حتی در میانهی نبرد، اقامهی نماز کرد و دو تن از بهترین یارانش در راه اقامهی نماز شهید شدند؟
۴- پرداخت زكات
پرداخت زکات، به وسیعترین معانیش، [نیز از نشانههای جامعهی دوستدار پیامبر و خاندانش است]، چرا که زکات، پس از نماز، مایهی پاکی دلها، افزایش برکت اموال، محافظت از عزیزان و وسیلهی سعادت دنیا و آخرت است.
زکات برای همهی نعمتها واجب است: زکات مال انفاق است، چه به شکل پرداخت حقوق شرعی واجب و چه به شکل صدقهی مستحب و اطعام و پناه دادن [بیپناهان]؛ زکات علم انتشار آن در میان مردم از طریق دعوت آنها به سوی خدا، سفارش یکدیگر به حق و صبر و مهربانی، امر به معروف و نهی از منکر است؛ زکات بدن روزهی واجب و مستحب است؛ و زکات مقام و وجاهت اجتماعی شفاعت و واسطهگری در کارهای خیر و میانجیگری مصلحانه بین مردم.
پیامبر و خاندان پاکش که درود خدا بر آنها باد در همهی انواع زکات برترین سرمشق بودند و ما هم از آنها پیروی میکنیم. اینک موکبهای اربعین نماد بخشش دوستداران و پیروان [پیامبر و خاندانش] و نشانهی کرم و جود هستند و از خدا میخواهیم که آنها را بپذیرد و ذخیرهی روز رستاخیزی قرار دهد که در آن مال و فرزند به کار نمیآید، مگر برای آنها که با دلی سلیم به درگاه خدا آمده باشند.
۵- جهاد؛ دژ امت
جهاد، به معنای کامل کلمه، دژ امت است؛ دیواری بلند که از سرزمین و شرف و ارزشها و فرزندان ما در برابر هر متجاوزِ گناهکار و هر ستمگر سرکش محافظت میکند. اگر جهاد نبود امت اسلامی از دست میرفت و اگر جهاد نبود نه مسجدی باقی میماند که خدا در آن عبادت شود، نه مرقدی که زیارت شود، نه مدرسهای و نه حسینیهای.
ای مؤمنان؛ مجاهدان هستند که به حقیقت، دعوت سیدالشهدا را لبیک گفتهاند که فرمود: «آیا یاریگری هست که فرزندان پاک [پیامبر] را یاری دهد؟» آنها هستند که به عهد الهی وفا کردهاند و با نوای (لبیک یا حسین) و (یا لیتنی کنت معکم فأفوز فوزاً عظیماً) به ندای داعی الله پاسخ دادهاند.
مجاهدان همان کسانی هستند که در طول تاریخ در برابر طاغوتها و نیروهای بیگانه ایستادهاند و امروز نیز که دشمنان همچنان، به واسطهی تکفیریها یا به واسطهی تهاجم فرهنگی و سیاسی، برای سیطره بر کشور ما میکوشند، مجاهدان همان دیوار بلند حافظ همهی ارزشها و مقدسات هستند و همهی اینها به فضل ولایت و پیروی از سیدالشهدا علیه السلام ممکن شده است.
جهاد عنوان وسیعی است که همهی فعالیتهای دینی را در بر میگیرد. جهاد میتواند با مال، یا با امر به معروف و نهی از منکر، یا با مبارزهی فرهنگی علیه کسانی که اندیشههای مسموم را در جامعهی ما نشر میدهند باشد. اما اوج جهاد جنگ در راه خداست که این روزها، به حمد خدا، فرزندان قهرمانمان در مسیرش گام برمیدارند.
همهی اینها مرهون محبت ما نسبت به پیامبر و خاندان پاکش، ولایت آنها و نزدیکی جستن ما به خداوند متعال به واسطهی پیروی از آنهاست و برای رسیدن به رضای الهی و شفاعت اهل بیت علیهم السلام و سوار شدن بر کشتی نجات امام حسین علیه السلام همچنان در این مسیر گام بر خواهیم داشت.
۶- اخلاق والا
بیتردید، پیروی از اباعبدالله الحسین علیه السلام موجب برتری بسیاری از ما در همهی ابعاد زندگی شده است، همانا او با وقار و صبور، شجاع و دلیر در میدان نبرد، کریم و بخشنده و بیهراس از فقر است، به خدا توکل میکند، و به سبب شرایط سخت دچار هیچ تزلزلی نمیشود، و تردیدی در پیروزی نهایی ندارد.
امام حسین علیه السلام به خدا توکل داشت و خداشناسی او بود که در همهی شرایط او را سرمشق صبر برای جهانیان میکرد. مگر نه آن که وقتی یاران و خاندانش را از دست داد و حتی فرزند نوزادش هم با تیری در حنجره ذبح شد استوار ماند و فرمود: «هرچه شد بر من آسان آمد، چرا که پیش چشم خداوند است» (اللهوف على قتلى الطفوف، ص117).
و آن هنگام که توان جنگ از کف داد و بدن شریفش پر از زخم شد و بر زمین افتاد، فرمود: «بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ وَعَلى مِلَّةِ رَسُولِ اللهِ».
سیدالشهدا پایداری در همهی شرایط را به ما آموخت، چونان که خواهرش حضرت زینب نیز چنین کرد؛ آنجا که در پاسخ به سرزنشکنندهای که گفت: کار خدا را با خود و خاندانت چگونه دیدی؟ فرمود: «جز زیبایی چیزی ندیدم» (مثير الأحزان، ص 90)، و فرمود: «آنها كسانی بودند كه خداوند شهادت را بر آنها نوشته بود، پس به سوی آرامگاه خود شتافتند. زود باشد كه خداوند تو و آنها را جمع کند و محاکمه شوی. ببین که [آن هنگام] رستگاری با چه کسی خواهد بود» (همان).
پرچمدار دلاورش، ابوالفضل العباس علیه السلام، نیز هنگامی که دو دستش را قطع کردند این سخنان آتشین را بر زبان آورد:
(ای نَفْس، از کافران مهراس. مژدهی رحمت خداوند جبار بر تو باد)
ما نیز همانند کسی که خود را در معرض پرتو خورشید قرار میدهد تا از گرما و نور آن بهره گیرد، هر چه بیشتر به مکتب سیدالشهدا پایبند باشیم، اخلاق برتری خواهیم یافت، شخصیت متمایزتری خواهیم داشت، زندگیمان به کمال نزدیکتر خواهد شد و گویی که دوباره به دنیا آمدهایم.
مؤمن کسی است که قدرت و عزت خود را از خدا میگیرد و هرگز دست خواهش به سوی مردم دراز نمیکند. او به دیگران خوشبین است، همیشه خوشگمان است، در برابر نعمتهای الهی شکرگزاری میکند و از این رو نزد خداوند و نزد مردم محبوب میشود، چرا که از کینه و حسد دوری میکند، از دنیادوستی و زشتکاریهای آشکار و نهان میپرهیزد، همواره در پی رسیدن به درجات عالی اخروی است و برای خدمت به دین خدا و بندگانش صادقانه میکوشد.
۷- زيارت اربعين
خوشا بر شما که خداوند توفیق زیارت سیدالشهدا در اربعین را نصیبتان کرده است. شما نه تنها پرتوی از چراغ حسین علیه السلام گرفتهاید و به کشتی وسیعش برای نجات از آتش دوزخ و رسیدن به بهشت و رضوان الهی نزدیک شدهاید، بلکه در دریای مبارکش غوطهور شدهاید تا گناهان از جانتان شسته شوند و از پلیدیها پاک شوید.
ما سنگین از بار گناه به زیارت سبط شهید میآییم و به فضل الهی سبکبار و پاک باز میگردیم، باشد که عزم راسخ و نیت محکم به یاریمان بیایند تا بار دیگر فریب شیطان را نخوریم. دعای ما زیر قبهی بارگاه امام حسین علیه السلام در کربلا، جایی که خداوند وعدهی استجابت در آن را به ما داده است، این است که از رنگ و بوی امام حسین و فرزندان و یاران او که جان خود را در راه امام خود دادند بهرهمند شویم. رنگ و بوی حسینی همان رنگ و بوی الهی است و چه چیز از رنگ و بوی الهی، رنگ و بوی پرهیزگاری و جهاد، رنگ و بوی قرآن و نماز و دعا، و رنگ و بوی اخلاق والا بهتر است؟
برادران و خواهران؛ خداوند ما را در بهترین صورت و نظام آفرید، اما به سبب گناهانمان به پستترین مراتب پستی بازگردانید. بر ماست که از خدا بخواهیم تا به فضل زیارت سرور جوانان اهل بهشت، ما را به بهترین صورت و نظام خود بازگرداند. و آنهنگام است که از چراغ هدایت پرتو خواهیم گرفت و به عرشهی کشتی نجات خواهیم رسید. والله المستعان.