امام رضا علیه السلام قرآن ناطق و سرچشمه اخلاق و دانش بود. مطیع‌ترین مردم در مقابل ولی امر خویش امام موسی کاظم (ع) بود. خلق و خویی بزرگ داشت و دست رد بر سینه کسی که می‌توانست حاجتش را روا کند، نمی‌زد. با غلامان خود به نیکویی رفتار می‌کرد و همه را بر سر سفره با خود می‌نشاند.
شب‌ها کم می‌خوابید و تا صبح به عبادت مشغول بود.
گشاده دست و بزرگوار بود. از آداب حضرت آن بود که چون برای خوردن می‌نشست، بشقابی می‌آورد و آن را در کنار سفره می‌نهاد و از گواراترین خوراک‌ها قدری در آن بشقاب می‌گذاشت و برای نیازمندان می‌فرستاد. سپس این آیه را تلاوت می‌فرمود: (فلا اقتحم العقبه) و می‌فرمود: «خداوند عزوجل می‌دانست که هر انسانی قادر به آزاد کردن بنده نیست، بنابراین راه بهشت را برای آنان از طریق اطعام قرار داد».
امام رضا (ع) قوی هیکل و پرهیبت بود. هر نیازمندی که نزد حضرت می‌آمد، مبهوت شکوه و هیبت او می‌شد، اما او خود در رفع نیاز آنان پیش‌قدم می‌شد. هرگاه چیزی می‌بخشید، تلاش می‌کرد مبادا آبرو و شخصیت فرد را لکه‌دار کند.
بسیار بردبار و بخشنده بود. در روز عرفه تمام دارایی خویش را در خراسان بخشید. فضل‌بن‌سهل به حضرت گفت: به راستی این زیان است. امام (ع) فرمود: «بلکه این استفاده است. کاری که پاداش و کرم در پی دارد، زیان مدان».
از بین ائمه علیهم السلام چهار تن فرصت نشر اسلام را پیدا کردند. امام علی، امام محمدباقر، امام جعفرصادق و امام رضا علیهم السلام. یقطین روایت کرده است چون مردم در امامت امام رضا (ع) اختلاف نظر پیدا کردند، مسائلی را که از حضرت پرسیده بودند و پاسخ‌هایی که داده بود را گرد آوردند که به ۱۵ هزار مسأله رسید.
امام رضا (ع) در حالی که تنها بیست و اندی از عمر شریفش می‌گذشت، در مسجد رسول خدا می‌نشست و فتوا می‌داد. یکی از ویژگی‌های حیات علمی امام رضا (ع) آن است که سخنان حضرت در تمام محافل اسلامی مورد قبول واقع می‌شد. از سخنان آن حضرت درمی‌یابیم که وی در صدد برخورد با تشکیک‌ها و تردیدهایی بود که از سوی دشمنان علیه اسلام به ویژه جنبه عقلانی احکام آن انتشار می‌یافت. از همین رو احادیث بسیاری در خصوص علل و فلسفه و شرایع و حکمت‌هایی که در پس احکام دینی نهفته نقل شده است.
برگرفته از کتاب: هدایتگران راه نور – زندگینامه چهارده معصوم (ع)
به قلم: آیت الله العظمی سید محمدتقی مدرسی
ترجمه: محمدصادق شریعت
